NHỰA PHÂN HỦY SINH HỌC
Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa ngày càng nghiêm trọng, nhựa phân hủy sinh học đang nổi lên như một lựa chọn thay thế tiềm năng, thân thiện với hệ sinh thái. Vậy nhựa phân hủy sinh học là gì, được cấu tạo như thế nào, ứng dụng ra sao và có thật sự là lời giải cho bài toán nhựa trắng? Hãy cùng Nhựa Vĩ Hưng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Nhựa phân hủy sinh học là gì?
Nhựa phân hủy sinh học (biodegradable plastic) là một loại vật liệu polymer được thiết kế để phân hủy hoàn toàn thành các chất tự nhiên như nước, carbon dioxide, methane và sinh khối dưới tác động của các vi sinh vật như vi khuẩn, nấm hoặc xạ khuẩn trong một khoảng thời gian nhất định. Quá trình phân hủy này không để lại bất kỳ hợp chất gây hại nào cho môi trường.
Điểm khác biệt lớn nhất so với nhựa truyền thống là nguồn gốc và khả năng phân hủy. Nếu nhựa thông thường được sản xuất từ dầu mỏ và có thể mất hàng trăm năm mới phân hủy, thì nhựa sinh học thường được làm từ nguyên liệu tái tạo như bột ngô, khoai tây, mía hoặc dầu thực vật – và có thể phân hủy trong vài tháng đến vài năm tùy điều kiện.
Tuy nhiên, không phải loại nhựa nào có nguồn gốc sinh học cũng có khả năng phân hủy – và ngược lại. Do đó, người tiêu dùng cần hiểu rõ đặc tính của từng loại để sử dụng hiệu quả.
Cấu tạo và nguyên liệu sản xuất
Nhựa phân hủy sinh học được sản xuất từ hai nhóm nguyên liệu chính:
Nhựa gốc sinh học và có thể phân hủy: Tiêu biểu là PLA (Polylactic Acid) và PHA (Polyhydroxyalkanoate), được chiết xuất từ tinh bột thực vật lên men. Đây là nhóm nhựa thân thiện và phổ biến nhất trong các sản phẩm bao bì hiện nay.
Nhựa gốc dầu mỏ nhưng có khả năng phân hủy: Ví dụ như PBAT (Polybutylene Adipate Terephthalate) – tuy không có nguồn gốc sinh học nhưng có thể bị vi sinh vật phân hủy trong môi trường compost công nghiệp.
Các polymer trong nhựa phân hủy sinh học được thiết kế có liên kết dễ bị phân cắt bởi enzyme của vi sinh vật. Tuy nhiên, quá trình phân hủy cần điều kiện cụ thể như nhiệt độ cao (50–70°C), độ ẩm cao và sự hiện diện của oxy – thường chỉ đạt được trong hệ thống xử lý compost công nghiệp.
Lịch sử và sự phát triển
Mặc dù được nghiên cứu từ đầu thế kỷ 20, nhựa phân hủy sinh học chỉ thật sự được thương mại hóa từ đầu những năm 2000. Lý do đến từ sự gia tăng nhận thức về biến đổi khí hậu, ô nhiễm nhựa, cùng nhu cầu tìm kiếm vật liệu thay thế dầu mỏ.
Tại sao nhựa phân hủy sinh học được quan tâm?
Nhựa phân hủy sinh học trở thành lựa chọn được ưu tiên nhờ những lý do sau:
Giảm ô nhiễm môi trường: Giải quyết vấn đề rác thải nhựa khó phân hủy, nhất là các sản phẩm dùng một lần như túi nylon, ống hút, ly nhựa dùng 1 lần…
Cắt giảm phát thải carbon: Quá trình sản xuất từ nguyên liệu tái tạo ít phát thải CO₂ hơn so với nhựa truyền thống.
Phù hợp xu thế toàn cầu: Nhiều quốc gia đã ban hành luật cấm hoặc hạn chế nhựa dùng một lần, tạo điều kiện cho nhựa sinh học phát triển.
Nâng cao nhận thức người tiêu dùng: Người tiêu dùng hiện đại ngày càng hướng đến sản phẩm “xanh”, thân thiện với sức khỏe và môi trường.
Ứng dụng phổ biến
Ngành bán lẻ và tiêu dùng
Trong ngành bán lẻ và tiêu dùng, các sản phẩm từ vật liệu phân hủy sinh học như túi siêu thị, túi rác hộ gia đình, bao bì đựng thuốc, màng bọc thực phẩm từ PLA đang ngày càng phổ biến, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và bảo vệ môi trường.
Ngành thực phẩm và dịch vụ ăn uống
Trong ngành thực phẩm và dịch vụ ăn uống, có các sản phẩm phân hủy sinh học như ly cốc PLA, ống hút, dao thìa nĩa dùng một lần, hộp đựng thức ăn nhanh và khay đựng thực phẩm…
Ngành nông nghiệp
Trong ngành nông nghiệp, nhựa sinh học được ứng dụng rộng rãi qua các sản phẩm như màng phủ đất tự phân hủy, chậu trồng cây, dụng cụ gieo trồng phân hủy sau sử dụng, túi bọc trái cây ngoài đồng và bầu ươm cây giống…
Ngành y tế và chăm sóc sức khỏe
Trong ngành y tế và chăm sóc sức khỏe, nhựa sinh học được ứng dụng trong chỉ khâu tự tiêu, vật liệu cấy ghép phân hủy, bao gói thuốc viên, vật liệu dẫn thuốc và các vật tư y tế dùng một lần như găng tay, khay đựng thuốc
Ngành xây dựng và công nghiệp
Trong ngành xây dựng và công nghiệp, PU được ứng dụng dưới dạng tấm lót sàn phân hủy sinh học, màng bọc vật liệu thi công, bao bì đóng gói vật tư kỹ thuật, vật liệu cách nhiệt sinh học và tấm chống ẩm tạm thời, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả thi công.
Phần kết
Nhựa phân hủy sinh học không phải là phép màu, nhưng nó là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu. Từ việc lựa chọn sản phẩm đúng, sử dụng đúng cách đến xử lý sau sử dụng – tất cả đều đòi hỏi sự đồng hành của người tiêu dùng, doanh nghiệp và chính phủ.
